Cúng giao thừa 

Cúng giao thừa từ lâu đã trở thành nét đẹp truyền thống, một phần không thể thiếu trong lễ Tết cổ truyền người Việt. Lễ cúng giao thừa được cử hành vào thời khắc chuyển giao giữa năm cũ và năm mới, mọi người cùng nhau cầu nguyện một năm mới an lành. Tuy nhiên không phải ai cũng hiểu rõ ý nghĩa và cách cử hành lễ cúng đúng cách đặc biệt là giới trẻ hoặc những người xa quê hương. Trong bài viết dưới đây, Gian Thờ Việt sẽ giúp bạn hiểu rõ hơn về phong tục tập quán này mang ý nghĩa gì và cần chuẩn bị những gì cho lễ cúng,…

Những điều cần biết về phong tục cúng giao thừa.

Cúng giao thừa là phong tục truyền thống của người Việt mang ý nghĩa sâu sắc, đêm giao thừa là khoảnh khắc thiêng liêng, thời khắc giao thoa giữa năm cũ và năm mới, đất trời và vạn vật. Giao thừa là sự kết thúc của những cái cũ nhường chỗ cho những điều mới sắp đến trong tương lai, do vậy cúng giao thừa là nghi thức không thể thiếu của đêm 30 tết, lễ cúng giao thừa mang theo nguyện ước của gia chủ với đất trời, ông bà tổ tiên cho một năm mới an khang thịnh vượng.

Mâm cỗ cúng giao thừa trong nhà

Cúng giao thừa là gì?

Lễ cúng giao thừa xưa kia còn có tên gọi là Lễ trừ tịch bao hàm ý nghĩa to lớn là “tống cựu nghênh tân” trong văn hóa phương Đông. Lễ cúng giao thừa được tổ chức vào giờ Tý (từ 23h đêm đến 1h sáng mùng một tết). Theo phong tục từng địa phương, đến khoảnh khắc giao thừa, nhà nhà sẽ cúng lễ trong nhà và cúng lễ ngoài trời.

Nguồn gốc và ý nghĩa của phong tục cúng giao thừa trong văn hóa Việt Nam:

Bởi là phong tục cổ truyền được truyền từ thế hệ này sang thế hệ khác nên lễ cúng giao thừa có nguồn gốc và ý nghĩa đặc biệt riêng.

Nguồn gốc của lễ cúng giao thừa:

Nguồn gốc của lễ cúng giao thừa được bắt nguồn theo quan niệm xưa của người việt và “Văn khấn nôm truyền thống”.

Người xưa tin rằng mỗi năm Ngọc Hoàng sẽ cử một vị Hành khiển xuống trần gian trông coi mọi việc. Khi một năm kết thúc sẽ có một vị Hành khiển cùng Phán quan (giúp việc cho Hành khiển) mới xuống thay thế việc trông coi cho vị quan cũ nên người dân tổ chức lễ cúng để tiễn đưa vị Hành khiển cũ và đón chào vị quan mới. Lễ cúng đó thường được gọi là “tống cựu nghênh tân”.

 

Quan Hành khiển

 

Theo quan niệm dân gian, có 12 vị Hành khiển tượng trưng cho 12 con giáp từ Tý đến Hợi. Các vị quan trên Thiên Đình cũng có ông Thiện và ông Ác, ông Thiện ban phước lành, sức khỏe, mùa màng tươi tốt cho con người. Còn ông Ác mang đến tai họa, lũ lụt, bệnh tật xuống trần gian. Một năm mới có bình an hay không sẽ phụ thuộc vào sớ trương của Hành khiển dâng cho Ngọc Hoàng.

12 vị Hành khiển tượng trưng cho các năm là:

  • Năm Tý: Chu vương Hành khiển, Thiên ôn hành binh chi thần, Lý tào phán quan.
  • Năm Sửu: Triệu vương Hành khiển, Tam thập lục thương hành binh chi thần, Khúc tào phán quan.
  • Năm Dần: Ngụy vương Hành khiển, Mộc tinh hành binh chi thần, Tiêu tào phán quan.
  • Năm Mão: Trịnh vương Hành khiển, Thạch tinh hành binh chi thần, Liễu tào phán quan.
  • Năm Thìn: Sở vương Hành khiển, Hỏa tinh hành binh chi thần, Biểu tào phán quan.
  • Năm Tỵ: Ngô vương Hành khiển, Thiên hao hành binh chi thần, Hứa tào phán quan.
  • Năm Ngọ: Tần vương Hành khiển, Thiên mao hành binh chi thần, Ngọc tào phán quan.
  • Năm Mùi: Tống vương Hành khiển, Ngũ đạo hành binh chi thần, Lâm tào phán quan.
  • Năm Thân: Tề vương Hành khiển, Ngũ miếu hành binh chi thần, Tống tào phán quan.
  • Năm Dậu: Lỗ vương Hành khiển, Ngũ nhạc hành binh chi thần, Cự tào phán quan.
  • Năm Tuất: Việt vương Hành khiển, Thiên bá hành binh chi thần, Thành tào phán quan.
  • Năm Hợi: Lưu vương Hành khiển, Ngũ ôn hành binh chi thần, Nguyễn tào phán quan.

 

Ý nghĩa của lễ cúng giao thừa trong tâm linh người Việt:

Lễ cúng giao thừa có ý nghĩa là “tống cựu nghênh tân”  Người việt  tổ chức lễ cúng vào đúng thời khắc chuyển giao giữa đất trời với niềm chào đón vị quan thần mới xuống hạ giới và tiễn đưa các vị thần cũ.

Khi tổ chức lễ cúng, người Việt có mong ước các vị Thần linh, gia tiên chứng giám, phù hộ độ trì một năm mới khỏe mạnh và tài lộc.

Trong tâm niệm của người Việt, mọi điều hay, điều dở trong năm mới của các thành viên trong gia đình sẽ phụ thuộc vào giây phút cử hành lễ cúng này. Chính vì vậy, lễ cúng giao thừa luôn mang một ý nghĩa vô cùng quan trọng và đặc biệt trong tâm trí mỗi người Việt.

 

Thủ tục chuẩn bị cho đêm cúng giao thừa:

Cúng giao thừa cần chuẩn bị những gì?

Khi 23 tháng Chạp qua đi, ông Táo đã về chầu trời thì mọi người đều tất bật chuẩn bị đầy đủ nhất cho mâm cúng giao thừa. Mỗi vùng miền sẽ có cách chuẩn bị mâm cúng khác nhau, trong đêm giao thừa sẽ có 2 mâm cúng đó là mâm cúng ngoài trờimâm cúng trong nhà. Cùng Gian Thờ Việt tìm hiểu cách chuẩn bị đầy đủ các loại mâm cúng nhé.

Mâm cúng ngoài trời:

Bởi với ý nghĩa chào đón các vị Hành khiển mới và tiễn đưa các vị cũ nên việc chuẩn một mâm cúng thịnh soạn ở ngoài là không thể thiếu.

Lễ vật vàng mã cần những gì?

  • Chúng ta cần chuẩn bộ lễ vàng mã cúng giao thừa dành riêng cho đêm 30, loại giấy này rất dễ tìm kiếm ở các tiệm vàng mã.
  • Chuẩn bị đồ thế: số lượng đồ thế sẽ phụ thuộc vào số thành viên trong gia đình ban. Gia đình có bao nhiêu người thì sẽ có bấy nhiêu bộ đồ thế , đồ thế thực chất là giấy vàng mã có in hình người. Cùng với đó, chuẩn bị 12 bộ quần áo cho mỗi bộ đồ thế và ghi tên lên đó. Các bộ đồ thế sẽ được xếp lên mâm cúng.

Bàn cúng cần chuẩn bị những gì?

Sắm lễ chay cúng ngoài trời gồm:

  • Tiền vàng
  • Hoa
  • Đèn dầu hoặc nến
  • Trầu cau
  • Bánh kẹo
  • Hương thắp (3 – 5 nén)
  • Một chén rượu và một chén nước
  • Nước ngọt, bia và bánh kẹo
  • Sớ cúng quan Hành khiển
  • Tiền vàng, mũ giấy
  • Một đĩa xôi
  • Một đĩa muối, đĩa gạo.
Đồ lễ chay

Sắm lễ cúng mặn ngoài trời thì cần những gì?

  • Một con gà trống luộc ngậm hoa
  • Một chiếc bánh chưng
  • Đĩa giò lụa
  • Hoa quả và trầu cau
  • Tiền vàng và quần áo giấy
  • Đèn cầy, đèn dầu hoặc nến
  • Một đĩa gạo và một đĩa muối
  • Một chén nước trắng hoặc rượu
  • Một lọ hoa tươi
  • 3 – 5 nén hương.

Bạn có thể chuẩn bị mâm cúng chay hoặc mâm cúng mặn đặt ngoài trời đều được.

Mâm cúng chay ngoài trời thường gồm bánh kẹo, hoa quả, bình hoa và cơm canh chay.

Mâm cúng chay ngoài trời

Với mâm cúng mặn ngoài trời đặt một mâm ngũ quả cho đầu năm mới cùng với trầu cau. Thêm vào đó, cần có lư hương, đèn dầu hoặc nến, 1 đĩa muối và 1 đĩa gạo nếp, 5 chén trà hoặc rượu và nước trắng cùng với một bình hoa.

Mâm cúng mặn ngoài trời

Tùy thuộc vào mỗi vùng miền mà có những mâm cỗ đặc sắc riêng:

  • Ở miền Bắc: mâm cỗ thường theo bát bốn hoặc bát sáu, bát tám gồm những món: bát móng giò hầm, bóng nấu thập cẩm, miến xào,… đĩa xôi, bánh chưng, gà luộc, giò lụa, nộm rau củ,…
  • Trên mâm cỗ cúng người miền Trung thường có: bánh chưng, bánh tép, chả Huế, thịt đông, giá nua, miến Huế, bát măng ninh, chả ram…
  • Mâm cỗ miền Nam thường giản dị với bình hoa, hương thắp, đèn dầu, đĩa mứt và đĩa bánh kẹo. Nếu là mâm mặn đầy đủ sẽ gồm: gà luộc, xôi, bánh chưng, bánh tép, chè,…

 

Mâm cúng giao thừa trong nhà

Sắm đồ cúng giao thừa cũng tương tự như sắm lễ cúng ngoài trời. Mâm cỗ cúng giao thừa trong nhà thường được cử hành sau khi lễ cúng ngoài trời kết thúc. Mâm cỗ cúng trong nhà thường được chuẩn bị trên bàn thờ, gia chủ chuẩn bị các món ăn được chế biến cẩn thận, trang nghiêm phù hợp với phong tục tập quán Việt Nam. Mâm cỗ cúng giao thừa trong nhà cũng có hai loại là mâm cỗ chay, ngọt  và mâm cỗ mặn.

  • Mâm cỗ cúng giao thừa chay, ngọt trong nhà gồm: hương, hoa, đèn, mâm ngũ quả, bánh kẹo, mứt tết và các loại đồ uống
  • Với mâm cỗ cúng giao thừa mặn thì gồm: Gà luộc, bánh chưng, xôi gấc (hoặc xôi đậu xanh), canh măng, bóng xào thập cẩm,…
Mâm cúng mặn cúng giao thừa trong nhà

 

 

Cách sắp xếp đồ lễ trên mâm cúng giao thừa:

Cách sắp xếp mâm cỗ cúng ngoài trời:

Với mâm cỗ cúng giao thừa chay:

  • Đặt đĩa xôi, bánh kẹo và mứt vào giữa mâm. Đặt rượu hoặc nước trắng ở phía trước mâm.
  • Sau đó đặt tiền vàng, muối gạo ở bên phải, nước ngọt và bia đặt phía bên trái mâm lễ.
  • Đèn nến đặt ở phía sau bên phải mâm lễ.
  • Đặt lọ hoa và sớ cúng bên cạnh mâm.
Mâm cúng chay ngoài trời

Đối với mâm cỗ cúng giao thừa mặn thì cần chuẩn bị cẩn thận hơn:

  • Gà cúng ngậm hoa hồng đặt chính giữa mâm cỗ cúng và hướng ra phía ngoài.
  • Bánh chưng bóc lá, bỏ dây nhưng không cắt được đặt ở bên cạnh gà cúng.
  • Giò lụa được cắt khoanh nhỏ, bóc vỏ và đặt cạnh đĩa bánh chưng.
  • Nước và rượu đặt ở đầu mâm, trước gà cúng.
  • Hoa quả đặt phía sau đãi bánh chưng và gà.
  • Tiền vàng và sớ khấn đặt trên vành mâm
  • Đĩa muối và đĩa gạo đặt bên cạnh hoa quả cùng với lọ hoa tươi đặt bên cạnh.
  • Hương thắp có thể cắm vào đĩa xôi, chén gạo.
Mâm cỗ mặn cúng ngoài trời

Cách sắp xếp mâm cúng trong nhà:

Mâm cỗ cúng giao thừa trong nhà vẫn được đặt trên bàn thờ và có cách sắp xếp tương tự như các lễ cúng khác.

Với mâm cỗ chay cúng trong nhà vẫn có sự tương đồng với cách sắp xếp mâm cỗ chay ngoài trời.

Với mâm cỗ mặn, những món ăn được đựng trong bát sẽ được bày ở giữa và những món đĩa sẽ bày xung quanh. Cùng với đó là cành hoa đào đặt trên bàn thờ, lọ hoa tươi đặt bên cạnh mâm cỗ để tô điểm thêm sắc, thêm hương cho gian bàn thờ.

Mâm cỗ cúng trong nhà

 

Cúng giao thừa trong nhà hay ngoài trời?

Đây có thể là câu thắc mắc của rất nhiều gia chủ khi chuẩn bị mâm cúng cho đêm giao thừa.

Theo văn hóa truyền thống của người Việt, trong đêm giao thừa, gia chủ sẽ chuẩn bị 2 mâm cúng đó là mâm cúng giao thừa trong nhàmâm cúng giao thừa ngoài trời. Mâm cỗ cúng trong nhà để cúng tổ tiên còn mâm cỗ cúng ngoài trời để cúng các vị thần. Vậy thì sẽ cúng như nào, mâm nào cúng trước hay cúng cả hai mâm cùng một lúc?

Theo quan niệm dân gian và tập tục người Việt, gia chủ nên cúng mâm ngoài trời trước bởi với ý nghĩa “tống cựu nghênh tân”, tiễn đưa vị Hành khiển cùng các vị quan thần của năm cũ và chào đón vị quan thần mới xuống trần gian với mong muốn năm mới an khang thịnh vượng.

Sau khi cúng giao thừa ngoài trời thì gia chủ sẽ khấn tổ tiên trong nhà để tổ tiên phù hộ độ trì cho gia đình trong năm mới.

Văn khấn đêm giao thừa:

Gian Thờ Việt xin gửi đến quý gia chủ hai bài văn khấn đêm giao thừa năm Nhâm Dần được sử dụng nhiều nhất hiện nay:

 

Văn khấn cúng giao thừa trong nhà năm Nhâm Dần 2022:

Con nam mô A-di-đà Phật ( khấn 3 lần)

– Con nam mô Đương Lai Hạ Sinh Di Lặc Tôn Phật

– Con nam mô Đông Phương Giáo Chủ Dược Sư Lưu Ly Quang Vương Phật

– Con nam mô Đức Bồ-tát Quan Thế Âm cứu khổ cứu nạn chúng sinh

– Con lạy 9 phương trời, 10 phương Chư Phật, Chư Phật 10 phương.

– Con lạy Hoàng Thiên, Hậu Thổ, Long Mạch, Táo Quân, Chư vị Tôn thần

– Con lạy các cụ tổ tiên nội ngoại Chư vị Tiên linh

Nay là phút giao thừa giữa năm cũ Tân Sửu và năm mới Nhâm Dần

Con là: …, sinh năm: …, hành canh: …tuổi, cư trú tại số nhà: …, Ấp/ Khu phố: …, Xã/ Phường: …, Quận/ Huyện/ Thành phố: …, Tỉnh/ Thành phố: …

Giờ phút giao thừa vừa điểm, theo vận luật tống cựu nghênh tân, giờ Tý đầu xuân và đón mừng Nguyên Đán, tín chủ chúng con thành tâm, tu viện hương hoa và phẩm vật, nghi lễ cung trần dâng lên trước án, cúng dường Phật-Thánh, dâng lên hiến Tôn thần, tiến cúng Tổ tiên, đốt nén tâm hương và dốc lòng bái thỉnh.

Chúng con xin kính mời: Các Ngài Bản cảnh Thành hoàng Chư vị Đại vương, ngài Bản xứ Thần linh Thổ địa, vị Hỷ thần, Phúc đức chính Thần, Ngài Ngũ phương, Ngũ thổ, Long mạch Thần tài, các vị Bản gia Táo phủ Thần quân và Chư vị Thần linh cai quản trong xứ này. Chúng con cúi xin giáng lâm trước án, thụ hưởng lễ vật.

Chúng con kính mời các cụ Tiên linh, Cao tằng Tổ khảo, Cao tằng Tổ tỷ, các Bá thúc huynh đệ, Cô di tỷ muội, nội ngoại của gia tộc, Chư vị hương linh, cúi xin giáng phó linh sàng thụ hưởng lễ vật.

Tín chủ kính mời các vị Vong linh Tiền chủ, Hậu chủ, Y thảo mộc trong đất này, nhân tiết giao thừa giáng lâm trước án, chiêm ngưỡng tân xuân và thụ hưởng lễ vật.

Nguyện cho tín chủ chúng con minh niên kháng thái, vạn sự tốt lành, 4 mùa 8 tiết được chữ bình an, gia đạo được hưng long thịnh vượng.

Tâm thành để cầu nguyện, lễ bạc tiến dâng và cúi xin được chứng giám.

Con nam mô A-Di-đà Phật (cúi lạy 3 lần, đọc 3 lần)

 

Văn khấn cúng giao thừa ngoài trời năm Nhâm Dần 2022:

Nam mô A-di-đà Phật (3 lần)

Kính lạy:

Con kính lạy chín phương trời, mười phương chư Phật, chư Phật mười phương

Con kính lạy Đức Đương Lai Hạ Sinh Di Lặc Tôn Phật

Con kính lạy Đức Bồ-tát Quán Thế Âm cứu nạn cứu khổ chúng sinh

Con kính lạy Hoàng Thiên, Hậu Thổ, chư vị tôn thần

Con kính lạy ngài cựu niên đương cai Triệu Vương Hành Khiển, Tam Thập lục thương hành binh chi thần, Khúc Tào phán quan.

Con kính lạy ngài đương niên thiên quan Nguy Vương Hành khiển, Mộc Tinh hành binh chi thần, Tiêu Tào phán quan.

Con kính lạy các ngài Ngũ Phương, Ngũ Hổ, Long Mạch, Táo Quân, chư vị tôn thần.

Nay là phút giao thừa năm Tân Sửu với năm Nhâm Dần

Chúng con là: …, sinh năm: …, hành canh: … tuổi, cư ngụ tại số nhà:…, ấp/khu phố:…, xã/phường …, quận/huyện/ thành phố …, tỉnh/thành phố …

Nhân phút thiêng liêng giao thừa vừa tới, năm cũ qua đi, đón mừng năm mới, tam dương khang thái, vạn tượng canh tân. Nay ngài Thái Tuế tôn thần trên vâng lệnh Ngọc Hoàng Thượng-đế, giám sát vạn dân, dưới bảo hộ sinh linh tảo trừ yêu nghiệt. Quan cũ về triều cửa khuyết, lưu phúc, lưu ân. Quan mới xuống thay, thể đức hiếu sinh, ban tài tiếp lộc. Nhân buổi tân xuân, tín chủ chúng con thành tâm, sửa biện hương hoa phẩm vật, nghi lễ cung trần, dâng lên trước án, cúng dàng Phật-Thánh, dâng hiến Tôn Thần, đốt nén tâm hương, dốc lòng bái thỉnh.

Chúng con kính mời: Ngài Cựu niên đương cái Thái tuế, ngài Tân niên đương cai Thái tuế chí đức tôn thần, ngài Bản cảnh Thành hoàng chư vị đại vương, ngài bản xứ thần linh Thổ địa, ngài Hỷ thần, Phúc đức chính thần, các ngài Ngũ phương, Ngũ thổ, Long mạch, Tài thần, chư vị bản gia Táo quân, và chư vị Thần linh cai quản ở trong xứ này, cúi xin giáng lâm trước án thụ hưởng lễ vật.

Nguyện cho tín chủ, minh niên kháng thái, vạn sự tốt lành, bốn mùa tám tiết được chữ bình an, gia đạo hưng long thịnh vượng, bách sự hanh thông, ngày ngày được hưởng ơn trời, Phật, chư vị tôn thần.

Chúng con kính cẩn tiến dâng lễ vật, thành tâm cầu nguyện. Cúi xin chín phương trời, mười phương chư Phật cùng chư vị tôn thần chứng giám phù hộ độ trì.

Nam mô A-di-đà Phật (3 lần, 3 lạy)

 

Cách cúng giao thừa đúng chuẩn và những lưu ý khi cúng giao thừa:

Thời gian cúng giao thừa là lúc nào?

Theo tục lệ dân gian, lễ cúng giao thừa được cử hành vào khoảng 23h 10 phút đến 00h 40 phút sáng mùng một tết. Khoảng thời gian này gồm một giờ đồng hồ của năm cũ và một giờ đồng hồ của năm mới.

Mọi người tin rằng, quãng thời gian này là thời khắc thiêng liêng khi Đất – Trời hòa hợp, Âm – Dương gặp gỡ vạn vật tạo nên sức sống mới, vận may mới. Do vậy, vào đêm giao thừa ai ai cũng mong muốn được đoàn tụ với gia đình để cùng đón chờ những điều may mắn trong năm mới.

Cúng giao thừa ngoài trời quay hướng nào là đúng nhất?

Khi cúng giao thừa, việc chọn hướng cúng là vô cùng quan trọng. Vậy hướng nào sẽ mang lại may mắn, tài lộc cho gia chủ?

Theo các chuyên gia phong thủy, khi cúng giao thừa ngoài trời bạn nên chọn hướng Bắc hoặc hướng Đông. Bởi hướng Bắc là hướng của Thượng Đế, hướng Đông là hướng của Thiên Tử. Một yếu tố nữa đó là, tùy thuộc vào vị trí căn nhà, gia đình có thể đặt một trong hai hướng sao cho phù hợp nhất..

 

Cúng giao thừa thắp mấy nén hương?

Theo quan niệm dân gian người Việt, khói hương là sợi dây kết nối âm dương nên người Việt thường dâng hương theo số lẻ 1, 3, 5, 7, 9 bởi theo quy luật Sinh – Lão – Bệnh – Tử, các gia chủ sẽ tránh dâng hương theo số chẵn.

tìm hiểu cách bày trí bàn thờ ngày tết

Nhà chung cư có cần cúng giao thừa không?

Đây là câu hỏi được đặt ra rất nhiều khi xu thế ở nhà chung cư hiện nay tăng cao. Vậy với không gian nhỏ gọn của chung cư thì có nên cúng giao thừa?

Khi ở chung cư không có diện tích mặt đất thì gia chủ có thể cúng giao thừa trong nhà, chuẩn bị một mâm cỗ thịnh soạn, trang nghiêm để cúng.

Nếu gia chủ muốn cúng giao thừa ở ngoài trời có thể xuống dưới sảnh – nơi giao thoa Trời – Đất. Nếu bạn cúng ở hành lang tầng của mình thì khó có thể coi là cúng ngoài trời bởi khoảng cách tiếp giáp mặt đất xa.

Mâm cúng giao thừa ở chung cư

 

Sau khi cúng thì muối và gạo để làm gì?

Sau khi cúng lễ xong và hương đã tàn thì gia chủ nên lấy muối và gạo trộn với nhau và đem rải khắp sân. Ý nghĩa của việc này là bởi muối và gạo để xua đuổi tà mà, để chúng sinh nhận được đồ bố thí, không quấy rối gia chủ, giúp gia chủ thêm tài, thêm lộc trong năm mới.

Trên đây là những chia sẻ của Gian Thờ Việt gửi đến các bạn đọc về những điều cần biết và cần chuẩn bị cho lễ cúng giao thừa năm Nhâm Dần. Giúp quý gia chủ có những kiến thức bổ ích để chuẩn bị chu đáo, kỹ lưỡng cho lễ cúng giao thừa đêm 30 tết Âm lịch.

Nguồn tổng hợp tại:  wikipedia

 

Mời quý vị tham khảo thêm

Cách sắp xếp Tượng thờ tại Điện thờ tư gia

Ngày tiệc tứ phủ chính trong năm của các vị thần linh trong Đạo mẫu

Để lại một bình luận

Email của bạn sẽ không được hiển thị công khai. Các trường bắt buộc được đánh dấu *

Contact Me on Zalo
0973663197